سؤال: آن‌گونه که بعضی ادعا کرده‌اند آیا از روایات می‌توان کراهت حجاب تیره، مثل چادر مشکی را اثبات نمود؟
پاسخ: اولاً، چگونه ممکن است که رنگ جلباب و چادر قرآنی، همانند رنگ چادرهای رایج فعلی مشکی باشد (طبق ادله)، ولی بتوان در روایات معصومین (علیهم‌السلام) حدیث معتبری مخالف قرآن، دربارهٔ کراهت استفاده از چادر مشکی پیدا نمود؟ آیا ممکن است اهل‌بیت (علیهم‌السلام) به‌عنوان بهترین مفسران و شارحان قرآن مجید، در احادیث خود مطلبی خلاف قرآن فرموده باشند؟ پرواضح است که پاسخ این سؤال منفی است؛ زیرا یکی از ملاک‌های صحت‌وسقم احادیث، موافقت و مخالفت محتوای آن‌ها با قرآن است. بر اساس ملاک یادشده، فرضاً اگر روایتی دربارهٔ کراهت پوشش مشکی بانوان واردشده باشد فاقد ارزش و اعتبار است.
ثانیاً، روایاتی که از ظاهر آن‌ها کراهت سیاه‌پوشی استفاده میشود، از نظر سند ضعیف‌اند. فقیه ژرف‌اندیش، مرحوم صاحب جواهر
[۱] و مرحوم خویی
[۲] نیز به ضعف سندی روایات مورد نظر تصریح کرده‌اند؛ بنابراین، به دلیل ضعف سند، این‌گونه روایات قابل استناد نیستند و نوبت به بررسی دلالت آن‌ها نمی‌رسد.
ثالثاً، ممکن است ادعا شود به دلیل متعدد بودن روایاتی که ظاهر آن‌ها دلالت بر کراهت پوشش سیاه دارد؛ و نیز به دلیل اینکه ضعف سند روایات در مستحبات و مکروهات، مانند موردبحث، خیلی مهم نیست، پس می‌توان در دلالت آن‌ها بحث کرد.
با فرض صحت ادعای فوق، بر اساس فحص و جست‌وجوی مفصلی که در احادیث انجام گرفت، حتی یک حدیث دربارهٔ کراهت پوشش چادر مشکی بانوان نیافتیم؛
[۳]
به دلیل اختصاص کراهت پوشش مشکی به مردان، آن‌هم در غیر از کفش، عمامه و عبا، حتی یک نفر از فقیهان برجستهٔ شیعه به کراهت چادر مشکی ن فتوا نداده است، بلکه برعکس، بعضی از مراجع تقلید، مثل رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت‌الله ای به عدم کراهت چادر مشکی تصریح کرده‌اند.
بنابراین، همان‌گونه که مرحوم صاحب جواهر فرموده‌اند، روایات مربوط به کراهت سیاه‌پوشی، شامل ن نمی‌شود. ایشان در کتاب فقهی عمیق و معروف خود نقل کرده‌اند:
طبق تصریح کتاب‌های متعددی از علمای امامیه، کراهت پوشش سیاه مختص مردان است؛ زیرا شارع مقدس پوشش غلیظ‌تر و بیش‌تری برای ن هنگام مواجهه با نامحرم قرار داده است بعضی از روایاتی که شارع مقدس در آن‌ها پوشش غلیظ را در مواجهه با نامحرم خواسته و از پوشیدن لباس نازک نهی کرده است در زیر ذکر میشود:
الف) عن امیرالمؤمنین علیه‌السلام: من رقّ ثوبه، رقّ دینه؛
[۴]
ب) عن ابی عبد الله علیه‌السلام قال: لا یصلح للمرأه المسلمه ان تلبس من الخمر و الدروع ما لا یواری شیئا
[۵] و رنگ مشکی، در مقایسه با رنگ‌های دیگر، به نحو بهتری پوشش غلیظ‌تر و بیش‌تر را تأمین می‌کند.
[۶]
بنابراین، طبق نقل مرحوم صاحب جواهر، کراهت پوشش مشکی، مختص مردان است.
به دلیل اختصاص کراهت پوشش مشکی به مردان، آن‌هم در غیر از کفش، عمامه و عبا، حتی یک نفر از فقیهان برجستهٔ شیعه به کراهت چادر مشکی ن فتوا نداده است، بلکه برعکس، بعضی از مراجع تقلید، مثل رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت‌الله ای به عدم کراهت چادر مشکی تصریح کرده‌اند و بعضی نیز، مانند آیت‌الله فاضل لنکرانی و آیت‌الله تبریزی بالاتر از عدم کراهت، به برتری حجاب با چادر مشکی فتوا داده‌اند که به بررسی این فتواها می‌پردازیم:
فتاوای مراجع درباره پوشش چادر مشکی:
سؤال: عده‌ای همراه با تبلیغات فرهنگی دشمن در رومه‌ها و سخنرانی‌هایشان می‌گویند چادر مشکی برای بانوان مکروه است و باید پوشش جدید مانند مانتو و کت‌ودامن با رنگ‌های متنوع جایگزین چادر مشکی شود؛ آیا چنین حرف و اقدامی صحیح است یا خیر؟
آیت‌الله ای (دام ظله):
این صحبت صحیح نیست و بهترین حجاب پوشش چادر است و چادر سیاه هم بی‌اشکال است و کراهت ندارد.
آیت‌الله تبریزی (ره):
زن باید بدن خود را در غیر وجه و کفین، از نامحرم بپوشاند و نیز باید زینت خود را بپوشاند و لباسی که زینت حساب میشود باید آن را هم بپوشاند و با چادر بهتر می‌تواند بدن و زینت را بپوشاند و چادر سیاه مثل عبای سیاه کراهت ندارد.
آیت‌الله بهجت (ره):
این اقدام باطل است.
آیت‌الله صافی گلپایگانی (دام ظله):
نظر مذکور صحیح نیست و مفاسد بسیار دارد. متأسفانه در این زمان عده‌ای اصرار بر آشکار شدن مفاتن زن و خروج او از ستر و عفاف که حفاظ شخصیت و ارزش و متانت اوست، دارند؛ مع الاسف می‌خواهند این امر را اسلامی جلوه دهند، درحالی‌که اسلامی نیست.
آیت‌الله فاضل لنکرانی (ره):
چادر مشکی بهترین نوع حجاب است و پوشیدن لباس‌هایی که جلب‌توجه کند، حرام است.
آیت‌الله مکارم شیرازی (دام ظله):
با توجه به اینکه در حال حاضر رنگ مشکی برای حفظ پوشش ن بهتر است، کراهت آن ثابت نیست.
[۷]
در استفتایی دیگر که پرسیده شده است: آیا چادر مشکی کراهت دارد؟» پاسخ مراجع عظام تقلید اینچنین است:
آیات عظام امام خمینی(ره)، بهجت(ره)، تبریزی، صافی، فاضل لنکرانی ،نوری همدانی و وحید خراسانی:
پوشیدن لباس سیاه هر چند مکروه است،ولی عبا از آن استثنا شده و چادر مشکی نیز داخل عنوان عبا است و مکروه نیست.
آیات عظام سیستانی و مکارم شیرازی:
به طور کلی لباس سیاه مکروه نیست،افزون برآن که چادر مشکی داخل عنوان عبا است و استثنا شده است.
[۸]
[۱]. محمدحسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج ۸، ص ۲۳۳.
[۲]. ابوالقاسم خویی، شرح عروه الوثقی، کتاب الصلاه، ج ۱، مکروهات لباس مصلی.
[۳]. برای آشنایی با این روایات ر.ک: فروع کافی، ج ۲، کتاب الصلاه باب اللباس الذی تکره الصلاه فیه و ما لا تکره، ص ۳۹۷ و کتاب ای و التجمل باب لبس السواد، ص ۴۴۹؛ وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج ۳، کتاب الصلاه، ابواب لباس مصلی و مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، کتاب الصلاه، ابواب لباس مصلی.
[۴]. محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۲۱۱ و ج ۳، ص ۲۴۹.
[۵]. الحر العاملی، وسائل الشیعه، ج ۳، ابواب لباس مصلی، باب ۲۱، حدیث ۲.
[۶]. محمد حسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج ۸، ص ۲۳۵.
[۷] . مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج۱، ص۳۵.
[۸] . پرسشها و پاسخ های دانشجویی(نگاه و پوشش بسته)،ص۱۰۱
منبع:
تبیان و …
درباره این سایت